Sloka Text in Devanagari, Kannada, Gujarati, Telugu, English

|| Om tat sat ||

శ్రీమద్భగవద్గీత
సాంఖ్య యోగము
ద్వితీయోఽధ్యాయః

తం తథా కృపయాఽఽవిష్టం అశ్రుపూర్ణాకులేక్షణమ్ |
విషీదన్త మిదం వాక్యం ఉవాచ మధుసూదనః ||1||

శ్రీ భగవానువాచ:
కుతస్త్వా కశ్మలమిదం విషమే సముపస్థితమ్ |
అనార్య జుష్టం అస్వర్గ్యం అకీర్తికరం అర్జున ||2||

క్లైబ్యం మాస్మగమః పార్థ నైతత్ త్వయ్యుపపద్యతే |
క్షుద్రం హృదయ దౌర్బల్యం త్వక్యోత్తిష్ట పరన్తప ||3||

అర్జున ఉవాచ:
కథం భీష్మ మహం సంఖ్యే ద్రోణం చ మధుసూధన |
ఇషుభిః ప్రతియోత్స్యామి పూజార్హావరిసూదన ||4||

గురూ నహత్వాపి మహానుభావాన్
శ్రేయోభోక్తుం బైక్షమపీహలోకే |
హత్వా అర్థకామాంస్తు గురూనిహైవ
భుఞ్జీయ భోగాన్ రుథిర ప్రదిగ్థాన్ ||5||

న చైతద్విద్మః కతరన్నో గరీయో
యద్వా జయేమ యది వానో జయేయుః|
యానేవ హత్వా న జిజీవిషామః
తేఽవస్థితాః ప్రముఖే ధార్తరాష్ట్రాః||6||

కార్పణ్యదోషోఽపహతస్వభావః
పృచ్చామి త్వాం ధర్మ సమ్మూఢచేతాః |
యత్ శ్రేయస్స్యాన్నిశ్చితం బ్రూహితన్మే
శిష్యస్తేఽహం శాధి మాం త్వాం ప్రపన్నమ్||7||

న హి ప్రపశ్యామి మమాపనుద్యాత్
యచ్చోక ముచ్ఛోషణ మిన్ద్రియాణామ్|
అవాప్య భూమా వసపత్న మృద్ధం
రాజ్యం సురాణామపి చాధిపత్యమ్ ||8||

సంజయ ఉవాచ:
ఏవముక్త్వా హృషీకేశం గుడాకేశః పరంతపః|
న యోత్స్యే ఇతి గోవిన్దం ఉక్త్వా తూష్ణీం బభూవ హ ||9||

తం ఉవాచ హృషీకేశః ప్రహసన్నివ భారత |
సేనయోరుభయోర్మధ్యే విషీదన్తం ఇదం వచః||10||

శ్రీ భగవానువాచ

అశోచ్యా నన్వశోచస్త్వం ప్రజ్ఞావాదాంశ్చ భాషసే |
గతాసూ నగతాసూంశ్చ నాను శోచన్తి పణ్డితాః ||11||

నత్వేవాహం జాతు నాసం నత్వం నేమే జనాధిపాః |
న చైవ న భవిష్యామః సర్వే వయమతః పరమ్ || 12||

దేహినోఽస్మిన్ యథా దేహే కౌమారం యౌవనం జరా |
తథా దేహాన్తరప్రాప్తిః ధీరః తత్ర నముహ్యతి ||13||

మాత్రా స్పర్శాస్తు కౌన్తేయ శీతోష్ణ సుఖదుఃఖదాః |
అగమాపాయినోఽనిత్యాః తాం స్తితిక్షస్వ భారత ||14||

యం హి న వ్యధయన్త్యేతే పురుషం పురుషర్షభ|
సమ దుఃఖ సుఖం ధీరం సోఽమృతత్వాయ కల్పతే ||15||

నాసతో విద్యతే భావో నాభావో విద్యతే సతః |
ఉభయోరపి దృష్టోఽన్తస్త్వనయోః తత్వ దర్శిభిః ||16||

అవినాశితు తద్విద్ధి యేన సర్వ మిదం తతం |
వినాశ మవ్యయ స్యాస్య నకశ్చిత్ కర్తుమర్హతి ||17||

అన్తవన్త ఇమే దేహాః నిత్యస్స్యోక్తాః శరీరిణః|
అనాశినోఽప్రమేయస్య తస్మాద్యుధ్యస్వ భారత ||18||

య ఏనం వేత్తి హన్తారమ్ యశ్చైనం మన్యతే హతం |
ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హన్తి న హన్యతే ||19||

న జాయతే మ్రియతే వా కదాచిత్
నాయం భూత్వా భవితా వా న భూయః |
అజో నిత్య శ్శాశ్వతోఽయం పురాణో
న హన్యతే హన్యమానే శరీరే ||20||

వేద వినాశినం నిత్యం య ఏనమజమవ్యయమ్|
కథం స పురుషః పార్థ కం ఘాతయతి హన్తి కం ||21||

వాసాంసి జీర్ణాని యథా విహాయ
నవాని గృహ్ణాతి నరోఽపరాణి|
తథా శరీరాని విహాయ జీర్ణాన్
అన్యాని సంయాతి నవాని దేహే||22||

నైనం చిన్దన్తి శస్త్రాణి నైనం దహతి పావకః |
న చైనం క్లేదయన్త్యాపో న శోషయతి మారుతః ||23||

అచ్ఛేద్యోఽయం అదాహ్యోఽయం అక్లేద్యోఽశోష్య ఏవచ |
నిత్య సర్వ గతః స్థాణుః అచలోఽయం సనాతనః ||24||

అవ్యక్తోఽయం అచింత్యోఽయమ్ అవికార్యోఽయముచ్యతే|
తస్మాత్ ఏవం విదిత్వైనం నాను శోచితు మర్హసి ||25||

అథ చైనం నిత్య జాతం నిత్యం వా మన్యసే మృతం|
తథాపి త్వమ్ మహాబాహో నైవం శోచితు మర్హసి ||26||

జాతస్య హి ధ్రువోమృత్యుః ధ్రువం జన్మ మృతస్య చ |
తస్మాదపరిహార్యేఽర్థే న త్వం శోచితు మర్హసి ||27||

అవ్యక్తాదీని భూతాని వ్యక్త మధ్యాని భారత |
అవ్యక్త నిధనాన్యేన తత్ర కా పరిదేవనా ||28||

అశ్చర్యవత్ పశ్యతి కశ్చిదేనం
ఆశ్చర్యవత్ వదతి తథైవ చాన్యః|
ఆశ్చర్యవచ్చైన మన్యః శ్రుణోతి
శ్రుత్వాప్యేనం వేద న చైవ కశ్చిత్ ||29||

దేహే నిత్యమవధ్యోఽయం దేహే సర్వస్య భారత |
తస్మాత్ సర్వాణి భూతాని న త్వం శోచితుమర్హసి || 30||

స్వధర్మపి చావేక్ష్య న వికమ్పితు మర్హసి |
ధర్మ్యాద్ధి యుద్ధాత్ శ్రేయోఽన్యత్ క్షత్రియస్య నవిద్యతే ||31||

యదృచ్చయా చోపపన్నం స్వర్గద్వారమపావృతమ్|
సుఖినః క్షత్రియాః పార్థ లభన్తే యుద్ధ మీదృశమ్ ||32||

అథ చేత్త్వమిమం ధర్మ్యం సంగ్రామం న కరిష్యసి |
తతః స్వధర్మం కీర్తించ హిత్వా పాప మవాప్ససి ||33||

అకీర్తిం చాపి భూతాని కథయిష్యంతి తేఽవ్యయామ్ |
సంభావితస్య చా కీర్తిః మరణాదతిరిత్యతే ||34||

భయాద్రణా దుపరతంమన్యంతే త్వాం మహరథాః|
యేషాం చ త్వం బహుమతో భూత్వా యాస్యసి లాఘవమ్||35||

అవాచ్య వాదాంశ్చ బహూన్ వదిష్యంతి తవాహితాః |
నిన్దన్తస్తవ సామర్థ్యం తతో దుఃఖతరం ను కిమ్||36||

హతో వా ప్రాప్స్యసే స్వర్గం జిత్వా వా భోక్ష్యసే మహీమ్|
తస్మాదుత్తిష్ట కౌన్తేయ యుద్ధాయ కృత నిశ్చయః ||37||

సుఖదుఃఖే సమే కృత్వా లాభాలాభౌ జయాజయౌ |
తతో యుద్ధాయ యుజ్యస్వ నైవం పాపమవాప్స్యసి||38||

ఏషా తేఽభిహితే సాంఖ్యే బుద్ధి ర్యోగే త్విమాం శ్రుణు |
బుద్ధ్యాయుక్తో యయా పార్థ కర్మబన్ధం ప్రహాస్యసి ||39||

నేహాభి క్రమనాశోఽస్తి ప్రత్యవాయో నవిద్యతే |
స్వల్పమప్యస్య ధర్మస్య త్రాయతో మహతో భయాత్ ||40||

వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః ఏకేహ కురునన్దన |
బహుశాఖాః అనన్తాశ్చ బుద్ధయోఽవ్యవసాయినామ్||41|

యామిమాం పుష్పితాం వాచమ్ ప్రవదన్త్య విపశ్చితః|
వేదవాదరతాః పార్థ నాన్యదస్తీతి వాదినః ||42||

కామాత్మానః స్వర్గపరాః జన్మకర్మ ఫలప్రదామ్ |
కియా విశేష బహుళాం భోగైశ్వర్య గతిం ప్రతి ||43||

భోగైశ్వర్య ప్రసక్తానాం తయాఽపహృతచేతసామ్ |
వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః సమధౌ న విధీయతే ||44||

త్రైగుణ్య విష యావేదాః నిస్త్రైగుణ్యో భవార్జున |
నిర్ద్వన్ద్వో నిత్య సత్త్వోస్థో నిర్యోగ క్షేమ ఆత్మవాన్ ||45||

యావానర్థ ఉదపానే సర్వతః సంప్లుతోదకే |
తావాన్ సర్వేషు వేదేషు బ్రాహ్మణస్య విజానతః ||46||

కర్మణ్యేవాధికారస్తే మాఫలేషు కదాచన |
మాకర్మఫల హేతుర్భూః మాతే సఙ్గోఽస్త్వకర్మణి || 47||

యోగస్తః కురు కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా ధనంజయ |
సిధ్య సిధ్యోః సమోభూత్వా సమత్వం యోగ ఉచ్యతే ||48||

దూరేణాహ్యవరం కర్మ బుద్ధియోగాత్ ధనంజయ |
బుద్ధౌ శరణ మన్విఛ్ఛ కృపణాః ఫలహేతవః ||49||

బుద్ధియుక్తో జహాతిహ ఉభే సుకృత దుష్కృతే |
తస్మాద్యోగాయ యుజ్యస్వ యోగః కర్మసు కౌశలమ్||50||

కర్మజం బుద్ధియుక్తా హి ఫలం త్యక్త్వా మనీషిణః |
జన్మ బన్ధ వినిర్ముక్తాః పదం గచ్చన్త్యనామయమ్||51||

యదాతే మోహకలిలం బుద్ధిర్వ్యతిరిష్యతి |
తదా గన్తాసి నిర్వేదం శ్రోతవ్యస్య శ్రుతస్య చ||52||

శ్రుతి విప్రతి పన్నాతే యదా స్థాస్యతి నిశ్చలా |
సమాధా వచలా బుద్ధిః తదా యోగ మవాప్స్యసి||53||

అర్జున ఉవాచ:

స్థిత ప్రజ్ఞస్య కా భాషా సమాధిస్తస్య కేశవ |
స్థితధీః కిం ప్రభాషేత కిమాసీత వ్రజేత కిమ్||54||

శ్రీ భగవానువాచ :
వ్రజహాతి యదా కామాన్ సర్వాన్ పార్థ మనోగతాన్ |
ఆత్న్మన్యేవాత్మనా తుష్టః స్థిత ప్రజ్ఞః తదోచ్యతే ||55||

దుఃఖేష్వనుదిగ్న మనాః సుఖేషు విగత స్పృహాః |
వీతరాగ భయక్రోథః స్థితధీః మునిరుచ్యతే ||56||

యస్సర్వత్రానభిస్నేహః తత్తత్ప్రాప్య శుభాశుభం |
నాభి నన్దతి నద్వేష్టి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్టితా||57||

యదా సంహారయతే చాయమ్ కూర్మోఙ్గానీవ సర్వశః |
ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేభ్యః తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్టితా||58||

విషయా వినివర్తన్తే నిరాహారస్య దేహినః |
రసవర్జం రసోఽ ప్యస్య పరం దృష్ట్వా నివర్తతే ||59||

యతతోహ్యపి కౌన్తేయ పురుషస్య విపశ్చితః |
ఇన్ద్రియాణి ప్రమాధీని హరన్తి ప్రసభం మనః ||60||

తాని సర్వాణి సంయమ్య యుక్త ఆసీత మత్పరః|
వశే హి యస్యేన్ద్రియాణి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్టితా ||61||

ధ్యాయతో విషయాన్ పుంసః సఙ్గస్తేషూపజాయతే |
సఙ్గాత్ సంజాయతే కామః కామాత్ క్రోధోఽభిజాయతే ||62||

క్రోధాత్ భవతి సమ్మోహః సమ్మోహాత్ స్మృతి విభ్రమః |
స్మృతి భ్రంశాత్ బుద్ధినాశో బుద్ధినాశాత్ ప్రణశ్యతి ||63||

రాగద్వేషవియుక్తైస్తు విషయానిన్ద్రియైశ్చరన్ |
అత్మవశ్యైర్విధేయాత్మా ప్రసాదమధి గచ్ఛతి ||64||

ప్రసాదే సర్వదుఃఖానాం హానిరస్యోపజాయతే |
ప్రసన్న చేతసో హ్యాశు బుద్ధిః పర్యవతిష్టతి||65||

నాస్తి బుద్ధి రయుక్తస్య న చాయుక్తస్య భావనా |
నచా భావయతశ్శాన్తిః అశాన్తస్య కుతః సుఖమ్ ||66||

ఇన్ద్రియాణాం హి చరతాం యన్మనోఽను విధీయతే |
తదస్య హరతి ప్రజ్ఞాం వాయుర్నావమివామ్భసి ||67||

తస్మాద్యస్య మహాబాహో నిగృహీతాని సర్వశః|
ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేభ్యః తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్టితా ||68||

యానిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ |
యస్యాం జాగ్రతి భూతాని స నిశా పశ్యతే మునేః ||69||

అపూర్వమాణం అచల ప్రతిష్టం
సముద్రమాపః ప్రవిశన్తి యద్వత్ |
తద్వత్ కామాః యం ప్రవిశన్తి సర్వే
సశాన్తి మాప్నోతి న కామ కామీ||70||

విహాయ కామాన్ యస్సర్వాన్ పుమాంశ్చరతి నిస్పృహాః|
నిర్మమో నిరహంకారః సశాన్తిమధిగచ్చతి || 71||

ఏషా బ్రాహ్మీస్థితిః పార్థ నైనాం ప్రాప్య విముహ్యతి|
స్థిత్వాఽ స్యామన్తకాలేఽపి బ్రహ్మ నిర్వాణ మృచ్చతి ||72||

ఇతి శ్రీమద్భగవద్గీతాసు ఉపనిషత్సు
బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే
శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదే
సాంఖ్య యోగోనామ
ద్వితీయోఽధ్యాయః ||

||ఓమ్ తత్ సత్ ||

|| Om tat sat ||